Protezler, kaybedilen ya da işlevini yitiren uzuvların veya organların yerine kullanılmak üzere üretilen yapay uzuvlardır. Bu protezler, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve kaybedilen fonksiyonları geri kazandırmak amacıyla tasarlanır. Protez üretim süreci, karmaşık ve kişiye özel bir süreçtir. Genel olarak şu adımları içerir:

 

1. Değerlendirme ve Ölçüm

 

İhtiyaç Belirlenmesi: İlk adım, hastanın protez ihtiyacının belirlenmesidir. Bu aşamada doktor ve protez uzmanı (protezist), hastanın hangi uzvunu kaybettiğini, ne tür bir bacak protezi, kol protezi, koşu protezi ihtiyaç duyduğunu ve hangi fonksiyonların geri kazandırılmasının hedeflendiğini belirler.

Ölçümler ve Kalıplar: Protez bireye özel olması için, protezin uygulanacağı bölgenin detaylı ölçüleri alınır. Eğer protez bir bacak veya kol için yapılıyorsa, hastanın kalan uzvunun şekline uygun kalıplar çıkarılır. Bu kalıplar, genellikle alçı veya dijital 3D tarama yöntemleriyle elde edilir.

 

2. Tasarım Aşaması

 

Protez Tasarımı: Alınan ölçü ve kalıplara göre protezin tasarımı yapılır. Bu aşamada, protezin işlevselliği kadar estetik görünümü de göz önünde bulundurulur. Örneğin, bir bacak protezi, sadece yürümeye yardımcı olmakla kalmayıp aynı zamanda doğal bir bacak görünümüne sahip olacak şekilde tasarlanır.

Malzeme Seçimi: Protez yapımında kullanılan malzemeler, hastanın ihtiyaçlarına ve protezin amacına göre seçilir. Hafiflik, dayanıklılık ve konfor en önemli kriterlerdir. Genellikle protezler için kullanılan malzemeler:

Karbon fiber: Dayanıklı ve hafif olduğu için özellikle bacak protezlerinde tercih edilir.

Titanyum: Güçlü ve hafif olması nedeniyle sıklıkla kullanılır.

Silikon: Estetik amaçlı protezlerde (örneğin el veya yüz protezlerinde) cilt dokusuna benzerlik sağlamak için kullanılır.

Fonksiyonel Protezler: Özellikle biyonik protezlerde (elektronik kontrollü) motorlar, sensörler ve elektronik devreler gibi teknolojiler eklenerek, proteze hareket kabiliyeti kazandırılır. Bu tür protezler, sinir sinyallerini ya da kas hareketlerini algılayarak kullanıcının zihniyle veya kas hareketleriyle kontrol edilebilecek şekilde tasarlanır.

 

3. Üretim Süreci

 

Kalıp ve Modelleme: Protez için çıkarılan kalıplar ve tasarım, üretime aktarılır. Protez, bireye özel olarak şekillendirilir. Bu aşamada kullanılan malzemenin türüne göre protezin parçaları ya kalıplama ya da 3D yazıcı teknolojileri ile üretilir.

Montaj ve Bileşenler: Protezin ana yapısı üretildikten sonra, ek parçalar monte edilir. Örneğin, diz protezi için hareketli eklemler, el protezi için parmak mekanizmaları eklenir. Eğer protez biyonik ise, elektronik bileşenlerin entegrasyonu da bu aşamada yapılır.

Kaplama ve Son Rötuşlar: Protezin üretim sürecinin sonunda, proteze doğal bir görünüm kazandırmak için dış protez kaplama uygulanır. Silikon veya lateks gibi malzemeler kullanılarak proteze cilt benzeri bir görünüm verilir. Bazı protezlerde, bireyin ten rengine uygun özel boyalar kullanılarak daha gerçekçi bir görünüm sağlanır.

 

4. Protez Uygulaması ve Test

 

Takma ve Uyum: Üretilen protez, hastaya takılır ve ilk denemeler yapılır. Bu aşamada protezin doğru şekilde oturması, hastanın rahat olup olmadığı ve protezin fonksiyonlarının sorunsuz çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.

Ayarlamalar: Eğer protezin oturma şekli ya da işlevselliği ile ilgili sorunlar varsa, protez üzerinde ayarlamalar yapılır. Bu ayarlamalar, hastanın protezi rahatça kullanabilmesi için son derece önemlidir.

Eğitim ve Alışma Süreci: Özellikle fonksiyonel protezlerde (örneğin biyonik kollar), protez kullanıcılarına nasıl kullanılacağı öğretilir. Kas sinyalleriyle kontrol edilen protezlerin doğru çalışabilmesi için kullanıcının eğitim alması gerekebilir. Kullanıcı, proteze alışana kadar bir uyum süreci geçirir.